Βιολογικά φρούτα και λαχανικά; Ή μήπως όχι;

Ο βασικός κορμός της βιολογικής καλλιέργειας είναι η αποφυγή ή τουλάχιστον η ελαχιστοποίηση των συνθετικών λιπασμάτων, των συνθετικών ορμονών, καθώς και πρόσθετων ουσιών στις ζωοτροφές. Η γονιμότητα του εδάφους στη βιολογική καλλιέργεια διασφαλίζεται με τρόπους, όπως η καλλιέργεια ψυχανθών, με την ενσωμάτωση οργανικών ουσιών, με χλωρή λιπανση, με την καλλιέργεια φυτών στο πλαίσιο της αμειψισποράς. Τα συνήθη λιπάσματα που χρησιμοποιούνται είναι η τύρφη (οργανικό υπόλειμμα –κοίτασμα που σχηματίζεται σε λίμνες και έλη), η κοπριά (σε διάφορες μορφές από φρέσκια έως χωνεμένη) και το κομπόστ (προϊόν αποικοδόμησης οργανικών υπολειμμάτων).

Φυτοφάρμακα

Μεγάλη προσοχή έχει δοθεί τα τελευταία χρόνια στα φυτοφάρμακα και την επίδραση τους στη υγεία των καταναλωτών. Μια γενική ταξινόμηση των φυτοφαρμάκων με βάση την χρήση τους, τα διακρίνει σε εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα, τρωκτικοκτόνα, μυκητοκτόνα, ενώ ανάλογα με τη χημική τους δομή, μια απλή γενική κατάταξη θα είναι αζωτούχα, πυρεθρίνες, οργανοφωσφορικά, οργανοχλωριωμένα, καρβαμιδικά κ.λπ. Η τοξικότητα και εμφάνιση των συμπτωμάτων της δράσης των φυτοφαρμάκων μπορεί διακριθεί σε δύο σαφείς κατηγορίες:

• στην οξεία από έκθεση 12- 24 ωρών, με συμπτώματα από ερεθισμό δέρματος αναπνευστικού και διάφορες αλλεργικές αντιδράσεις
• στην χρόνια από επαναλαμβανομένη έκθεση, που εκδηλώνεται με διαταραχές του ανοσοποιητικού και ενδοκρινικού συστήματος μέχρι και καρκίνο. Οι πληθυσμιακές ομάδες που είναι πιο ευαίσθητες στη δράση αυτών των ουσιών είναι πρώτα από όλα οι εργαζόμενοι στη γεωργία και στις διάφορες βιομηχανίες παραγωγής φυτοφάρμακων και στη συνέχεια σε επίπεδο οικογένειας, τα παιδιά, οι έγκυες γυναίκες και οι ηλικιωμένοι.

Καλά και κακά φρούτα και λαχανικά

Σε μια έρευνα που έγινε στην Αμερική από έναν μη κυβερνητικό οργανισμό (Environmental Working Group) αρχικά το 1995, και στη συνέχεια το 2010, ταξινόμησαν τα δώδεκα πιο επιβαρυμένα φρούτα και λαχανικά (dirty dozen), με κριτήριο την υψηλή συγκέντρωση φυτοφαρμάκων. Έτσι, σύμφωνα με την έρευνα αυτή η λίστα των πιο επιβαρυμένων τροφίμων περιλαμβάνει τα εξής: μήλα, λάχανο, μαρούλι, φράουλες, καρότα, κεράσια, σταφύλια, πιπεριές, ροδάκινα, αχλάδια, νεκταρίνια και σέλινο. Στην ίδια ανακοίνωση υπάρχει και μια άλλη λίστα από συμβατικής καλλιέργειας προϊόντα, στα οποία οι συγκεντρώσεις των φυτοφαρμάκων είναι χαμηλή. Σε αυτά περιλαμβάνονται: κρεμμύδια, σπαράγγια, μπρόκολο, μάνγκο, γλυκοπατάτες, καρπούζι, αρακάς, μελιτζάνα, ακτινίδιο, ανανάς, αβοκάντο, παπάγια. Αυτός ο οργανισμός κάνει σαφείς προτάσεις προς τους καταναλωτές ώστε οι επιλογές τους να είναι με βάση τις λίστες αυτές ώστε να μειώσουν τα επίπεδα των φυτοφαρμάκων που προσλαμβάνουν μέσω των τροφίμων. Τους προτρέπει να χρησιμοποιούν βιολογικά προϊόντα αντί των dirty dozen, ώστε να μειώσουν κατά 80% την πρόσληψη των φυτοφαρμάκων στο καθημερινό τους πιάτο. Είναι έτσι όμως ;

Ο αντίλογος της επιστημονικής κοινότητας

Οι λίστες αυτές δημιούργησαν μεγάλη αίσθηση στην Αμερική και ξεκίνησε μεγάλη συζήτηση για τα αποτελέσματα και για τις λίστες των «καθαρών» και «βρώμικων» τροφίμων, ώσπου το 2011 έρευνα του πανεπιστήμιου της Καλιφόρνιας που δημοσιεύθηκε σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό, ανέτρεψε τους ισχυρισμούς αυτής την ομάδας. Συγκεκριμένα, η έρευνα ανέφερε ότι τα ποσά των φυτοφάρμακων που βασιστήκαν οι λίστες ήταν πολύ χαμηλότερα από τα επιτρεπόμενα όρια, ώστε να μην υπάρχει κανένας κίνδυνος από την κατανάλωση των φρούτων και λαχανικών της λίστας. Επίσης, τονίζουν την λανθασμένη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε και η οποία οδήγησε σε λανθασμένα συμπεράσματα. Το άρθρο των επιστημόνων είναι καταπέλτης και ανατρέπει ένα ένα τα επιχειρήματα που βασιστήκαν αυτές οι δήθεν λίστες καταλήγοντας στο εξής: η αντικατάσταση των συμβατικών τροφίμων με βιολογικά δεν μειώνει το ρίσκο της έκθεσης του καταναλωτή σε φυτοφάρμακα.

Και στην Ελλάδα …

Ο καταναλωτής βομβαρδίζεται καθημερινά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με ένα καταιγισμό πληροφοριών και πολλές φορές στέκεται αβέβαιος μπροστά στο ράφι του σουπερμάρκετ. Σε κάθε περίπτωση, η σωστή πληροφόρηση από τους αρμόδιους φορείς (ΕΦΕΤ, υπουργείο υγείας, πανεπιστήμια ) δεν θα πρέπει να υποκαθίσταται από τις διάφορες «ανεξάρτητες» έρευνες που ξεφυτρώνουν ιδιαίτερα στο Διαδίκτυο. Η πηγή και η αξιοπιστία αυτών των «ανεξάρτητων» ερευνών είναι πολλές φορές ύποπτη και αρκετά συχνά επιστημονικά λάθος.

Ο καταναλωτής πρέπει να είναι ψύχραιμος και να διασταυρώνει τις πληροφορίες μόνο από αξιόπιστες πηγές (ΕΦΕΤ και πανεπιστήμια), ώστε να έχει πάντα την σωστή και αντικειμενική πληροφόρηση για τη διατροφή του.

http://www.mednutrition.gr