Αν επιθυμεί κανείς να σιγουρευτεί ότι θα θυμάται κάτι που έμαθε, τότε θα έπρεπε τέσσερις ώρες μετά να… ιδρώσει κάνοντας γυμναστική, όπως τουλάχιστον υποστηρίζει μία νέα ολλανδική επιστημονική έρευνα.
Βάσει της συγκεκριμένης μελέτης, μια καλή στρατηγική για να τονώνει κανείς την μνήμη του, είναι να ασκείται σωματικά περίπου τέσσερις ώρες μετά την απομνημόνευση της πληροφορίας.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Γκιγιέν Φερντάντεζ του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Ράντμπουντ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας «Current Biology», πειραματίστηκαν με 72 εθελοντές. Οι συμμετέχοντες απομνημόνευσαν διάφορες πληροφορίες και στη συνέχεια χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες, μία εκ των οποίων ασκήθηκε σωματικά αμέσως.
Η δεύτερη ομάδα κλήθηκε να κάνει γυμναστική μετά από τέσσερις ώρες και η τρίτη δεν ασκήθηκε καθόλου. Μετά από δύο ημέρες, οι εθελοντές εξετάσθηκαν, για να διαπιστωθεί τι ακριβώς θυμούνται από αυτά που έμαθαν, ενώ παράλληλα έγινε μαγνητική απεικόνιση (MRI) του εγκεφάλου τους. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, από τις τρεις ομάδες, υπερείχε η δεύτερη, η οποία είχε ασκηθεί τέσσερις ώρες μετά από το «διάβασμα». Η εγκεφαλική απεικόνιση επιβεβαίωσε ότι τα μέλη αυτής της ομάδας είχαν καλύτερη λειτουργία του ιππόκαμπου, της περιοχής που είναι σημαντική για την μνήμη και την μάθηση. Παραμένει πάντως ασαφές πώς και γιατί η άσκηση με κάποιες ώρες καθυστέρηση επιδρά θετικά στην μνήμη.
Η εξήγηση ενδεχομένως να δίνεται από προηγούμενες μελέτες σε ζώα. Σύμφωνα με τις μελέτες αυτές, η σωματική άσκηση αυξάνει τις κατεχολαμίνες στο σώμα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η ντοπαμίνη και η νορεπινεφρίνη, που βελτιώνουν τη μνήμη όταν βρίσκονται σε αυξημένα επίπεδα. Το ζήτημα θα μελετηθεί περαιτέρω από τους ερευνητές για να διαπιστώσουν ποιο είναι το ιδανικό χρονικό «παράθυρο».
Αν η σκέψη να πάθεις άνοια ή Αλτσχάιμερ μεγαλώνοντας σε τρομάζει, νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο Concordia στις ΗΠΑ βρήκε μια απλή αλλαγή στην καθημερινότητα που θα σε βοηθήσει να διατηρηθεί ο εγκέφαλός σου υγιής. Σύμφωνα με τους ειδικούς, όσο περισσότερα σκαλοπάτια ανεβαίνεις τη μέρα, τόσο νεότερος παραμένει ο εγκέφαλος.
Για τη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό Neurobiology of Aging, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μη παρεμβατικές μαγνητικές τομογραφίες για να εξετάσουν τους εγκεφάλους 331 συμμετεχόντων ηλικίας από 19 έως 79 ετών. Για να μετρηθεί η υγεία του εγκεφάλου, μέτρησαν τον όγκο της φαιάς ουσίας, ενός εμφανούς δείκτη νευρολογικής υγείας κατά τη διαδικασία της γήρανσης. Σύγκριναν μετά τον όγκο του εγκεφάλου με τον αριθμό των σκαλιών που ανέβαινε καθημερινά ο κάθε συμμετέχοντας και πόσα χρόνια διήρκησε η εκπαίδευσή του.
Βρήκαν πως για κάθε όροφο που ανέβαινε κάποιος καθημερινά, ο εγκέφαλος είχε περισσότερη φαιά ουσία - η διαφορά ηλικιακά αντιστοιχούσε σε 0.58 χρόνια. Βρήκαν επίσης πως για κάθε χρόνο εκπαίδευσης, ο εγκέφαλος φαινόταν 0,95 χρόνια νεότερος.
«Σε σύγκριση με πολλές άλλες μορφές φυσικής δραστηριότητας, η χρήση της σκάλας αντί για το ασανσέρ είναι μια εφικτή δραστηριότητα, ακόμη και για τους μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπους» δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής της μελέτης, Jason Steffener.
Συμπέρασμα: Ανεβαίνετε από τις σκάλες με κάθε ευκαιρία καιπροσπαθήστε να μη σταματήσετε ποτέ να μαθαίνετε καινούρια πράγματα, έστω κι αν είναι ο τρόπος χειρισμού του καινούργιου σας κινητού τηλεφώνου.
Δυσκολεύεσαι να απομνημονεύσεις το κάποιο κείμενο όσες φορές και αν το διαβάσεις? Ξεχνάς που έβαλες τα κλειδιά του αυτοκινήτου σου? Δε μπορείς να συγκεντρωθείς πάνω από 1 ώρα στον υπολογιστή? Κάτι ήθελες να πεις και δεν θυμάσαι? Κάτι να πάρεις αλλά τι να είναι αυτό? Δεν φταίει μόνο η ηλικία γι' αυτό! Θες τροφές και θρεπτικές ουσίες για να βελτιώσεις τη μνήμη, τη συγκέντρωση και την εγκεφαλική λειτουργία γενικότερα.
Η πνευματική κόπωση είναι μια ταλαιπωρία από μόνη της. Όριστε οι 3 καλύτερες και πιο τεκμηριωμένες επιστημονικά ουσίες για μυαλό-ξυράφι!
1. Gingko Biloba
Αυτό το αρχαίο δέντρο εμφανίστηκε στην Κίνα περίπου το 2800 π.Χ. και είναι από τα μακροβιότερα είδη, καθώς ένα δέντρο μπορεί να ζήσει μέχρι και 1000 χρόνια!
Η δράση του συμπληρώματος Gingko Biloba στον οργανισμό είναι πολλαπλή και ωφελεί πολλά συστήματα στο ανθρώπινο σώμα όπως: το κυκλοφορικό σύστημαδιατηρώντας την ομαλή κυκλοφορία του αίματος, βοηθά τους ασθενείς μεγλαύκωμα, όσους υποφέρουν από πόνους στα πόδια λόγω κακής κυκλοφορίας στα κάτω άκρα και έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες.
Η δημοφιλέστερη ιδιότητα του Gingko είναι η θετική επίδραση που έχει στη μνήμη, τη σκέψη και τη συγκέντρωση όχι μόνο σε νέους ή μεγαλύτερους ανθρώπους, αλλά και σε παθολογικές περιπτώσεις γεροντικής άνοιας και Αλτσχάιμερ. Σε καθημερινή χρήση, ως συμπλήρωμα, δίνει ένα "plus" στις πνευματικές λειτουργίες, καταπραΰνει το άγχος και καταπολεμά ζαλάδες, ιλίγγους ή πονοκεφάλους. Επίσης λέγεται ότι ενισχύει τη σεξουαλική διάθεση και λειτουργία!
2. Λιπαρά Οξέα Ω3
Τα 3 λιπαρά οξέα είναι τα εξής: Το α-λινολενικό οξύ (ALA), το εικοσιπεντανοϊκό οξύ (EPA) και το εικοσιδυεξανοϊκο οξύ (DHA) αποτελούν τα απαραίτητα λιπαρά οξέα της διατροφής τα οποία είναι τεράστιας σημασίας για τον οργανισμό.
Τα ωφέλη τους είναι: βελτίωση ολικής χοληστερόλης, πρόληψη καρδιακών παθήσεων, όμορφο δέρμα, υγεία οστών και αρθρώσεων, αντιφλεγμονώδης δράση, εγκεφαλική ανάπτυξη κ λειτουργία από την εμβρυική κιόλας ηλικία, πνευματική ενίσχυση και αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
Είναι πολλά τα καλά των Ω3 και για τον λόγο αυτό καταναλώστε λιπαρά ψάρια(σολωμό και σαρδέλα), αυγά, λιναρόσπορο, καρύδια ακόμα και συμπληρώματα ιχθυελαίων με τη συμβουλή γιατρού ή διατροφολόγου.
3. Φωσφατιδυλοσερίνη
Πρόκειται για λιπίδιο που περιέχει Φωσφόρο και αποτελεί συστατικό των βιολογικών μεμβρανών (πχ κυτταρικές μεμβράνες). Είναι σημαντική γιατί βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στο σώμα και στον εγκέφαλο, αποτελόντας προϋπόθεση για την ομαλή του λειτουργία.
Έχουν αποδειχθεί οι ευεργετικές ιδιότητες της Φωσφατιδυλοσερίνης στην ενίσχυση της γνωσιακής λειτουργίας, σκέψης, πνευματικής απόδοσης, σωματικής απόδοσης και συγκέντρωσης.
Τροφικές πηγές Φωσφατιδυλοσερίνης είναι το βοδινό κρέας, η σόγια, τα λιπαράψάρια, ωστόσο αν χρειάζεστε "ενισχυμένη" δόση υπάρχουν και συμπληρώματα που μπορεί να σας συστήσει ο φαρμακοποιός σας!
Τα λιπαρά που περιέχονται σε μπισκότα, κέικ και διάφορα άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα μπορεί να έχουν επιβλαβείς επιδράσεις στη λειτουργία της μνήμης, προειδοποιούν οι ειδικοί. Τα λιπαρά αυτά, γνωστά ως τρανς λιπαρά, χρησιμοποιούνται συνήθως για τη βελτίωση της υφής, της γεύσης και της «ζωής» των προϊόντων αυτών. Δημιουργούνται με την προσθήκη υδρογόνου στα φυτικά έλαια, προκειμένου να γίνουν πιο στερεά, και για το λόγο αυτό συχνά ονομάζονται μερικώς υδρογονωμένα έλαια.
Σύμφωνα με μια έρευνα που έγινε σε 1.000 υγιείς άντρες ηλικίας κάτω των 45 ετών, εκείνοι που κατανάλωναν τα περισσότερα τρανς λιπαρά είχαν τις χειρότερες επιδόσεις στα γλωσσικά τεστ μνήμης, αναφέρει δημοσίευμα της MailOnline. Η σχέση αυτή παρέμενε ακόμη κι όταν ελήφθησαν υπόψη παράγοντες, όπως η ηλικία, το επίπεδο μόρφωσης και η κατάθλιψη.
«Τα τρανς λιπαρά σχετίζονται πολύ στενά με την υποβάθμιση της μνήμης σε νέους και μέσης ηλικίας άντρες» ανέφερε η επικεφαλής ερευνήτρια, Dr Beatrice Golomb, από τη Σχολή Ιατρικής του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο. «Από άποψη υγείας, τα τρανς λιπαρά έχουν συνδεθεί ακόμη με υψηλότερο σωματικό βάρος, μεγαλύτερη επιθετικότητα και καρδιακές ασθένειες» είπε ακόμη και συνέχισε: «Όπως λέω στους ασθενείς μου, τα τρανς λιπαρά μπορεί να αυξάνουν τη διάρκεια ζωής των προϊόντων στα ράφια, όμως μειώνουν τον προσδόκιμο όρο ζωής στους ανθρώπους».
Η έλλειψη ύπνου αυξάνει τις πιθανότητες οι άνθρωποι να σχηματίσουν ψεύτικες αναμνήσεις στον εγκέφαλό τους και να πιστεύουν ότι είναι αληθινές. Ερευνητές από τις ΗΠΑ έδειξαν σε 104 φοιτητές φωτογραφίες από έναν τόπο εγκλήματος, παρέχοντάς τους αναληθείς πληροφορίες γύρω από αυτές. Οι μισοί από τους συμμετέχοντες είχαν κοιμηθεί κανονικά, ενώ οι υπόλοιποι είχαν μείνει ξύπνιοι όλη τη διάρκεια της νύχτας.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό "Psychological Science", οι εθελοντές που δεν είχαν κλείσει μάτι όλη νύχτα, εμφάνισαν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναφέρουν τις ψεύτικες πληροφορίες ως "πράγματα που είχαν δει".
Όπως αναφέρει δημοσίευμα βρετανικής εφημερίδας, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα ευρήματα αυτά μπορεί να έχουν σημαντικές νομικές εφαρμογές.Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι όταν κανείς δεν κοιμάται 8 ώρες την ημέρα, επηρεάζεται η γνωστική του λειτουργία.Αυτό όμως που παρατήρησε ο ψυχολόγος Steven Frenda από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, ήταν ότι υπήρχε ένα "κενό" στις έρευνες που είχαν γίνει στο παρελθόν, σε σχέση με τον ύπνο και τη μνήμη. "Με τα χρόνια παρατήρησα ότι κάθε φορά που δεν κοιμόμουν καλά τα βράδια, η αντίληψη και η μνήμη μου παρέμεναν “θολές” μέχρι να καταφέρω να κοιμηθώ καλά. Με έκπληξη διαπίστωσα ότι υπήρχαν τόσο λίγες εμπειρικές μελέτες, που να συνδέουν τη στέρηση ύπνου με τη νόθευση της μνήμης σε ένα πλαίσιο αυτοπτών μαρτύρων. Οι υπάρχουσες έρευνες εστιάζουν περισσότερο στην ικανότητα των ανθρώπων που στερούνται τον ύπνο να θυμούνται με ακρίβεια λίστες λέξεων, όχι όμως ανθρώπους, γεγονότα και τοποθεσίες"είπε ο ίδιος. "Τα ευρήματά μας μπορούν να έχουν επιπτώσεις σε ό,τι αφορά την αξιοπιστία αυτοπτών μαρτύρων που μπορεί να έχουν περάσει μεγάλες περιόδους περιορισμένου ύπνου ή έλλειψης ύπνου" πρόσθεσε.
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι απαιτείται να γίνουν περαιτέρω έρευνες, προτού οι επιστήμονες παρέχουν στις αρμόδιες υπηρεσίες επιβολής του νόμου, τεκμηριωμένες κατευθυντήριες γραμμές ως προς το πώς μπορεί να εξασφαλιστεί ότι η μνήμη των αυτοπτών μαρτύρων είναι "ακριβής". "Διεξάγουμε νέα πειράματα τώρα, προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα την επίδραση της στέρησης του ύπνου στις διαδικασίες του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη δημιουργία ψευδών αναμνήσεων" κατέληξε.
Καθόλου ευεργετικός αποδεικνύεται ο τρόπος που επιδρούν οι λιπαρές τροφές στον εγκέφαλο. Όπως προκύπτει από νέα έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε πειραματόζωα η κατανάλωση λιπαρών τροφών για λίγες μόνον ημέρες μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο και το σώμα πολύ πριν δούμε τα επιπλέον κιλά στη ζυγαριά.
Έπειτα από μόνο λίγες ημέρες διατροφής με υψηλά λιπαρά, η επίδοσή των πειραματόζωων επιδεινώθηκε κατά 30%. Πέντε ημέρες δοκιμών αργότερα, η επίδοση των ποντικών που έτρωγαν λιπαρές τροφές είχε μειωθεί κατά το ήμισυ.
«Περιμέναμε να δούμε αλλαγές, αλλά ίσως όχι τόσο δραματικές και όχι σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα», λέει ο Άντριου Μάρεϊ, επικεφαλής της έρευνας και λέκτορας Φυσιολογίας στο βρετανικό Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. «Είναι πράγματι εντυπωσιακό το πόσο άμεσες ήταν οι επιπτώσεις».
Οι λιπαρές τροφές προκαλούν βραχυπρόθεσμη μείωση της γνωστικής λειτουργίας, όμως δεν είναι γνωστό γιατί.
Μία θεωρία είναι πως η δίαιτα με υψηλά λιπαρά μπορεί να προκαλέσει αντίσταση στην ινσουλίνη. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα μπορεί να χρησιμοποιεί λιγότερο αποτελεσματικά τη γλυκόζη, το σάκχαρο στο αίμα, που είναι πολύ σημαντική για την εγκεφαλική λειτουργία.
Ο εγκέφαλος παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα για την επιστήμη και μια από τις κύριες προκλήσεις για τους ερευνητές. Για να κατανοήσουμε καλύτερα όλα όσα συμβαίνουν στον εγκέφαλό μας, είναι σκόπιμο να γνωρίζουμε ορισμένα πράγματα για τη φυσιολογία και τη λειτουργία του - πολλά από τα οποία έγιναν γνωστά τα τελευταία 10 με 20 χρόνια
Η ταυτότητα του εγκεφάλου μας O ανθρώπινος εγκέφαλος έχει βάρος περίπου 1,5 κιλό και αποτελείται από δισεκατομμύρια μικροσκοπικά κύτταρα που συνδέονται μεταξύ τους σε δίκτυα, τα οποία βρίσκονται σε μια διαρκή κατάσταση ηλεκτρικής και χημικής δραστηριότητας. Τα εγκεφαλικά κύτταρα είναι οι νευρώνες και τα υποστηρικτικά κύτταρα τα γλοιακά. O εγκέφαλος αποτελείται από το εγκεφαλικό στέλεχος και τα εγκεφαλικά ημισφαίρια. Όταν γεννιούνται, τα δύο ημισφαίρια είναι ολόιδια: το αριστερό κατευθίνει τη δεξιά πλευρά του σώματός μας και το δεξί την αριστερή. Αργότερα στη ζωή διαφοροποιούνται και μοιράζονται τις «δουλειές»: το αριστερό ασχολείται με την ομιλία, τις λογικές αποφάσεις κ.ά., ενώ το δεξί αντιλαμβάνεται τον κόσμο περισσότερο σφαιρικά και σχετίζεται με τη διαίσθηση...
Ίδιος κι όμως τόσο διαφορετικός Κατά τη διάρκεια της ζωής μας, ο εγκέφαλός μας αλλάζει διαρκώς. Αυτή η ικανότητα του εγκεφάλου για αλλαγή ονομάζεται πλαστικότητα - όπως ένα αντικείμενο από πλαστελίνη που τα επιμέρους τμήματά του μπορούν διαρκώς να επανασχηματίζονται. Βέβαια, δεν αλλάζει ο εγκέφαλος ως σύνολο, αλλά οι μεμονωμένοι νευρώνες τροποποιούνται για διάφορους λόγους - κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, όταν είμαστε μικροί, ως απάντηση σε εγκεφαλική βλάβη, αλλά και κατά τη διάρκεια της μάθησης. Υπάρχουν διάφοροι μηχανισμοί πλαστικότητας, εκ των οποίων ο πιο σημαντικός είναι η συναπτική πλαστικότητα, δηλαδή το πώς οι νευρώνες μεταβάλλουν την ικανότητά τους να επικοινωνούν μεταξύ τους. Αυτό που μπορούμε να πούμε, λοιπόν, είναι ότι ο εγκέφαλος ουσιαστικά συντίθεται από τις εμπειρίες μας. Έτσι, χάρη στην πλαστικότητά του, ο κάθε εγκέφαλος είναι μοναδικός και αυτή η διαφορετικότητα συνυπάρχει μαζί με ένα σύνολο χαρακτηριστικών του ανθρώπινου είδους που δεν διαφέρουν καθόλου από άτομο σε άτομο.
Ο εγκέφαλός μας διαφέρει ελάχιστα από του ποντικιού Αυτό συμβαίνει επειδή ο τρόπος οργάνωσης του εγκεφάλου παραμένει ίδιος από το ποντίκι στον άνθρωπο, αλλά σε κάθε είδος αλλάζουν το μέγεθος και οι αναλογίες. Oι ειδικοί εξηγούν, λοιπόν, ότι το βασικό σκαρίφημα του εγκεφάλου είναι ουσιαστικά πανομοιότυπο σε όλους τους ανθρώπους και παρόμοιο σε όλα τα θηλαστικά, όπως και οι βασικές δομές του νευρικού συστήματος είναι ίδιες σε όλα τα σπονδυλωτά. Το βασικό γνώρισμα που διαφοροποιεί τον ανθρώπινο εγκέφαλο είναι το μέγεθός του σε σχέση με το μέγεθος του σώματος και η πολύ μεγάλη έκταση του εγκεφαλικού φλοιού (εκεί που διενεργούνται οι «ανώτερες», περισσότερο πολύπλοκες λειτουργίες του εγκεφάλου, π.χ. η σκέψη).
Μην ξεχνάμε ότι είναι ... αδηφάγος Παρά το γεγονός ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιπροσωπεύει περίπου το 2% του βάρους του σώματός μας, καταναλώνει περίπου το 20% της συνολικής του ενέργειας. Oι ειδικοί εκτιμούν ότι το 60-80% αυτής της ενέργειας χρησιμοποιείται για την επικοινωνία ανάμεσα στους νευρώνες. Γι’ αυτό, ο εγκέφαλος καταναλώνει 3,6 γρ. γλυκόζης την ώρα (αντιστοιχεί σε 17 κύβους ζάχαρης).
Δεν υπάρχει μόνο μία εγκεφαλική περιοχή στην οποία αποθηκεύονται όλες οι πληροφορίες που μαθαίνουμε.
Η μνήμη εργασίας (βραχυπρόθεσμη μνήμη) συγκρατεί πληροφορίες για περιορισμένο χρόνο σε μια κατάσταση ενεργούς συνείδησης. Η μεγαλύτερη και περισσότερο παθητική αποθήκευση πληροφορίας ονομάζεται μακροπρόθεσμη μνήμη.
O εγκέφαλός μας περιέχει κατά προσέγγιση 100 δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα, 3,2 χιλιόμετρα καλωδίων, ένα εκατομμύριο δισεκατομμύρια συνδέσεις, όλα στοιβαγμένα μέσα σε έναν όγκο 1,5 λίτρου που ζυγίζει μόνο 1,5 κιλό και καταναλώνει μόλις 10 βατ (όσο ένα φωτάκι που ανάβει το βράδυ). Αν προσπαθούσαμε να κατασκευάσουμε έναν τέτοιον εγκέφαλο με τσιπάκια πυριτίου (όπως αυτά των υπολογιστών), θα κατανάλωνε περίπου 10 μεγαβάτ, δηλαδή ηλεκτρική ισχύ αρκετή για μία πόλη.
Μία εύλογη απορία που θα σχηματίσατε πιθανώς διαβάζοντας τα όσα προηγήθηκαν είναι τι μπορούμε να κάνουμε εμείς οι ίδιοι για να κρατήσουμε τον εγκέφαλό μας σε καλή κατάσταση και να εξασφαλίσουμε την εύρυθμη λειτουργία του. Αν και δεν εξαρτώνται όλα από εμάς, υπάρχουν αρκετά που μπορούμε να κάνουμε ώστε να βοηθήσουμε το μυαλό μας να τονωθεί, να εξασκηθεί και να βρίσκεται σε εγρήγορση. Συλλέξαμε, λοιπόν, τις προτάσεις των ειδικών και σας τις παρουσιάζουμε.
•Καθώς ποτέ δεν είναι νωρίς ή αργά για τον εγκέφαλο και τη μνήμη σας, θα πρέπει -σε όποια ηλικία και αν βρίσκεστε- να φροντίζετε να τον χρησιμοποιείτε... πολύ! Oι προτάσεις είναι πολλές: Λύστε σταυρόλεξα και sudoku, παίξτε χαρτιά, αποστηθίστε ποιήματα, διαβάζετε εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία, κρατάτε ημερολόγιο, με λίγα λόγια κάντε ό,τι σας ευχαριστεί, αρκεί αυτό να δραστηριοποιεί το μυαλό σας. Επίσης:• Φοιτητές στο πανεπιστήμιο, μάθετε μία ξένη γλώσσα ή ένα μουσικό όργανο. Σύμφωνα με έρευνες, όταν δουλεύετε συνέχεια το μυαλό σας (π.χ. καθώς μελετάτε για τις εξετάσεις σας ή χρειάζεται να θυμάστε συνέχεια καινούργια πράγματα), ενισχύετε τη λειτουργία του εγκεφάλου καθώς και της μνήμης.• Κουτσομπολέψτε και μιλήστε στο τηλέφωνο με τους φίλους σας. Σύμφωνα με έρευνες, η έντονη κοινωνική ζωή και ιδιαίτερα η διαδικασία της συνομιλίας φαίνεται ότι βοηθούν στο να διατηρούνται σε καλό επίπεδο οι εγκεφαλικές σας λειτουργίες.
Αν είστε γύρω στα 50, θέλετε να βελτιώσετε τη μνήμη σας και ενδεχομένως να μειώσετε τις πιθανότητες να σας απασχολήσει κάποια στιγμή το Αλτσχάιμερ, μπορείτε να ξεκινήσετε αύριο κιόλας να... παίζετε! O λόγος για τα ειδικά σχεδιασμένα ηλεκτρονικά παιχνίδια που έχουν ως στόχο να εξασκήσουν τις εγκεφαλικές σας λειτουργίες και να ενισχύσουν τη μνήμη σας. Στην αγορά κυκλοφορούν τα παιχνίδια: , που αποτελεί δημιουργία ισραηλινών ερευνητών, πωλείται ήδη στην αμερικανική αγορά και προσφέρει στους χρήστες διαδραστικά παζλ και άλλες ασκήσεις που βελτιώνουν, όπως υποστηρίζει, τις εγκεφαλικές λειτουργίες σε ποσοστό μεγαλύτερο του 18%. , More Brain Training και Big Brain Academy, που κυκλοφορούν από τη Nintendo και πρόκειται για τα παιχνίδια που βασίζονται στο έργο του Ριούτα Καουασίμα, ενός καθηγητή Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Τοχόκου της Ιαπωνίας που θεωρείται ειδικός όσον αφορά την πνευματική άσκηση.
Πρόκειται για ένα τρίπτυχο που φαίνεται να επηρεάζει αρκετά τον εγκέφαλο και τη λειτουργία του. Έτσι, οι
Το στρες, άλλωστε, φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά τόσο τον εγκέφαλο όσο και τη μνήμη σας. Oι θετικές σκέψεις και οι ασκήσεις χαλάρωσης μπορούν να βοηθήσουν εκτός όλων των άλλων και στη βελτίωση της μνήμης σας.
Υπάρχουν πολλές έρευνες βάσει των οποίων η σωματική άσκηση φαίνεται να διατηρεί ακμαίες τις πνευματικές ικανότητες.
O ύπνος είναι μια φυσική ανάγκη του οργανισμού που βοηθά κυρίως το μυαλό και στη συνέχεια το σώμα να ξεκουραστεί από την προηγούμενη ημέρα και δίνει την ευκαιρία στον εγκέφαλο να επεξεργαστεί τις εμπειρίες και να τις καταχωρήσει. Έτσι, όταν δεν κοιμάστε καλά, μπορεί να παρουσιάσετε αδυναμία συγκέντρωσης και απώλεια μνήμης.
Τα πράγματα που πρέπει να θυμηθείτε είναι πολλά και πρέπει όλα να χωρέσουν στο μυαλό σας. Υπάρχουν όμως κάποιες τεχνικές που θα σας βοηθήσουν να μάθετε πώς πρέπει να αποθηκεύετε τις πληροφορίες ώστε να τις ανακαλείτε εύκολα όταν τις χρειάζεστε. Αυτές είναι: , παρατηρήστε και επεξεργαστείτε την πληροφορία που λαμβάνετε. Για να θυμηθείτε κάτι -είτε το ακούτε, το διαβάζετε ή το βλέπετε-, πρέπει να του δώσετε αρκετή προσοχή και να επικεντρωθείτε σε αυτό. Αν τη στιγμή που λαμβάνετε την πληροφορία αφιερώσετε λίγα δευτερόλεπτα για να την επεξεργαστείτε, να την αναλύσετε ή να τη σχολιάσετε, όταν θα θελήσετε να την ανακαλέσετε, θα το κάνετε με μεγαλύτερη ευκολία.
τις αισθήσεις σας. Ανάλογα με αυτό που θέλετε να συγκρατήσετε, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις αισθήσεις (όραση, ακοή, όσφρηση κλπ.). Με όσο περισσότερες αισθήσεις αντιληφθείτε μια πληροφορία, τόσο πιο εύκολα θα τη συγκρατήσετε στη μνήμη σας και τόσο πιο γρήγορα θα τη θυμηθείτε.
τη μνήμη σας. Θα παρατηρήσετε και μόνοι σας ότι απομνημονεύετε καλύτερα κάτι όταν το συνδέετε, το συσχετίζετε ή το ομαδοποιείτε με κάτι που ήδη γνωρίζετε.
Όπως για ολόκληρο τον οργανισμό μας, έτσι και για τον εγκέφαλο, η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην εύρυθμη λειτουργία του. Αποκλειστική τροφή για τον εγκέφαλο αποτελεί η γλυκόζη. Η γλυκόζη προέρχεται από τη διάσπαση υδατανθράκων, όπως είναι η ζάχαρη και το άμυλο, που βρίσκονται στο ψωμί και στα παρασκευάσματά του, στα ζυμαρικά, στα φρούτα, στα λαχανικά, στα δημητριακά, στα όσπρια, στο μέλι και στα διάφορα γλυκίσματα. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να παρέχουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας στον οργανισμό τις απαραίτητες ποσότητες γλυκόζης για την ομαλή εγκεφαλική λειτουργία. Πέρα όμως από την τροφή του εγκεφάλου, δηλαδή τη γλυκόζη, άλλα συστατικά τα οποία σχετίζονται με την καλή εγκεφαλική λειτουργία είναι:
, με κυριότερες τις Β1, Β2, Β6, Β12. Oι βιταμίνες αυτές συμβάλλουν έμμεσα στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου, καθώς βοηθούν στη μετατροπή των διάφορων θρεπτικών συστατικών σε γλυκόζη και βρίσκονται στο γάλα, στο ψωμί και στα προϊόντα αλεύρου, στα δημητριακά και στα προϊόντα σιταριού, στα όσπρια. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στη Β12, η οποία αποτελεί συστατικό των νεύρων μας και χωρίς αυτή δεν μεταβιβάζονται σωστά τα διάφορα εγκεφαλικά ερεθίσματα. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες βιταμίνες Β, βρίσκεται κυρίως σε ζωικές τροφές, όπως το κρέας, το γάλα, το αυγό, τα ψάρια και τα οστρακοειδή.
. Πρόκειται για μια κατηγορία ενώσεων με κυριότερες την τυροσίνη και την τρυπτοφάνη, που αποτελούν πρόδρομες ουσίες για ορμόνες-νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, βασικές για τη ρύθμιση των εγκεφαλικών λειτουργιών. Βρίσκονται σε προϊόντα ζωικής προέλευσης, με κυριότερα το κρέας, τα γαλακτοκομικά και τη σοκολάτα.
. Μια ιδιαίτερη κατηγορία συστατικών που συμβάλλουν στην καλή εγκεφαλική λειτουργία αποτελούν τα πολυακόρεστα ω-3 λιπαρά οξέα. Τα συγκεκριμένα συστατικά αποτελούν βασικά δομικά συστατικά του εγκεφάλου και είναι απαραίτητα για το σχηματισμό των εγκεφαλικών νευρώνων. Λαμβάνονται μέσω της τροφής και βρίσκονται κυρίως σε φυτικά έλαια (σογιέλαιο, σησαμέλαιο και άλλα σπορέλαια και λιγότερο στο ελαιόλαδο), στα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί, σαρδέλα), στα ιχθυέλαια, στα θαλασσινά και σε φυλλώδη λαχανικά.
Το σεξ στη μέση ηλικία μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων εγκεφαλικών κυττάρων, αλλά για να διατηρηθούν πρέπει να συνεχιστεί με αμείωτους ρυθμούς η σεξουαλική δραστηριότητα, σύμφωνα με μία νέα μελέτη.
Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Μαίρυλαντ κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα μελετώντας μία ομάδα μεσήλικων ποντικιών. Όπως γράφουν στην επιθεώρηση «Hippocampus», το πέρασμα του χρόνου σχετίζεται με φθορά της λειτουργίας του ιππόκαμπου - μίας δομής του εγκεφάλου που παίζει σημαντικό ρόλο στις νοητικές λειτουργίες και στην δημιουργία μακροχρόνιων αναμνήσεων.
Προγενέστερες μελέτες, εξάλλου, έχουν δείξει ότι οι απολαυστικές εμπειρίες, όπως το σεξ, διεγείρουν την νευρογένεση, δηλαδή την παραγωγή νέων εγκεφαλικών κυττάρων στα νεαρά ποντίκια.
Έτσι, θέλησαν να διαπιστώσουν εάν συμβαίνει το ίδιο και στα μεσήλικα, καθώς και αν η δημιουργία νέων εγκεφαλικών κυττάρων μπορεί να αποκαταστήσει τις νοητικές λειτουργίες και ιδίως τη μνήμη στη μέση ηλικία. Στο πείραμά τους, άφησαν μια ομάδα μεσήλικων ποντικιών να ζευγαρώνουν ελεύθερα και μετά τα υπέβαλλαν σε διάφορες δοκιμασίες συμπεριφοράς, που έδειξαν ότι όντως οι νοητικές λειτουργίες και η μνήμη τους είχαν βελτιωθεί.
Ωστόσο, όταν επανέλαβαν τις δοκιμασίες αυτές έπειτα από αρκετές μέρες αποχής από το σεξ, διαπίστωσαν ότι το όφελος αυτό είχε εξαλειφθεί.
Επιπλέον, ειδικές εξετάσεις μετά την περίοδο του ατέρμονου ζευγαρώματος έδειξαν πως είχαν αυξηθεί τα νέα κύτταρα στον ιππόκαμπο, τα οποία εξακολουθούσαν μεν να υπάρχουν και μετά την αποχή από το σεξ, αλλά για κάποιο λόγο δεν ωφελούσαν πλέον τη μνήμη των ποντικιών. Σε μία άλλη μελέτη, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Konkuk στη Σεούλ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το σεξ ωφελεί τη μνήμη εξουδετερώνοντας τις συνέπειες που έχει σε αυτήν το χρόνιο στρες.
Το χρόνιο στρες επηρεάζει αρνητικά τη νευρογένεση στον ιππόκαμπο, αλλά στη μελέτη της Σεούλ διαπιστώθηκε ότι το σεξ αντιστρέφει αυτό το πρόβλημα ακόμα και στα πιο στρεσαρισμένα ποντίκια.
Ψάχνετε σε όλο το σπίτι τα κλειδιά σας; Είναι αδύνατον να θυμηθείτε τα ραντεβού σας αν δεν τα σημειώσετε στο ημερολόγιο; Ξεχνάτε διαρκώς το όνομα του καινούριου συναδέλφου που ήρθε στο γραφείο; Φοβάστε πως ίσως η νόσος Alzheimer σας χτυπάει την πόρτα;
Δεν είστε οι μόνοι! Κατά καιρούς, η μνήμη μάς προδίδει όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας. Παρ’ όλα αυτά, οι διαταραχές μνήμης δεν είναι κάτι που θα πρέπει να αγνοήσετε. Σταματήστε να ανησυχείτε και αναλάβετε δράση. Απλά βήματα, από το να μην αφήνετε το μυαλό σας να τεμπελιάζει μέχρι το να εντάξετε λίγα λεπτά γυμναστικής στο καθημερινό σας πρόγραμμα, μπορούν να τονώσουν τη μνήμη - και την αυτοπεποίθησή σας.
Ακονίστε το μυαλό σας: Οι πνευματικά απαιτητικές δραστηριότητες συμβάλλουν στο να κρατήσετε το μυαλό σας σε φόρμα και ενδεχομένως να μειώσετε τις πιθανότητες να νοσήσετε στο μέλλον από κάποια μορφή άνοιας. Διαβάστε βιβλία, λύστε σταυρόλεξα, παίξτε σκάκι, μάθετε ένα μουσικό όργανο ή μια ξένη γλώσσα. Τονώστε την κοινωνική σας ζωή: Οι κοινωνικές συναναστροφές μειώνουν δραστικά τα επίπεδα του άγχους και την καταθλιπτική διάθεση, δύο παράγοντες που σχετίζονται άμεσα με τις διαταραχές μνήμης. Επιδιώξτε συναντήσεις με φίλους και αγαπημένα πρόσωπα της οικογένειας και ξανασκεφτείτε το πριν απορρίψετε προσκλήσεις για εξόδους! Οργανωθείτε: Αν στο χώρο όπου ζείτε και στο καθημερινό σας πρόγραμμα επικρατεί ακαταστασία, τότε έχετε περισσότερες πιθανότητες να ξεχνάτε. Οργανωθείτε! Σημειώστε τις υποχρεώσεις σας. Φτιάξτε λίστα με τα πράγματα που θέλετε να αγοράσετε από το σούπερ μάρκετ. Διαλέξτε ένα συγκεκριμένο σημείο στο οποίο θα βάζετε πάντα τα κλειδιά σας. Μείνετε συγκεντρωμένοι: Προσπαθήστε να ασχολείστε με ένα πράγμα κάθε φορά, περιορίζοντας τους πιθανούς περισπασμούς. Αν είστε συγκεντρωμένοι σε αυτό που κάνετε, είναι πολύ πιθανότερο να θυμάστε τις σχετικές λεπτομέρειες αργότερα. Η έλλειψη συγκέντρωσης είναι ένας από τους χειρότερους εχθρούς της μνήμης. Τρώτε υγιεινά: Η υγιεινή διατροφή κάνει καλό τόσο στην καρδιά όσο και στις λειτουργίες του εγκεφάλου. Επιλέξτε τροφές πλούσιες σε ω3 λιπαρά οξέα (σολομός, σόγια, καρύδια), καταναλώστε άφθονα φρούτα και πράσινα λαχανικά, περιορίστε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος και προσθέστε το ελαιόλαδο στη διατροφή σας. Βάλτε τη γυμναστική στη ζωή σας: Η σωματική άσκηση δεν διατηρεί ακμαίο μόνο το σώμα, αλλά και το μυαλό, καθώς βελτιώνει τη ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο και μειώνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης παθήσεων που μπορεί να οδηγήσουν σε διαταραχές μνήμης. Λίγα λεπτά άσκησης τη μέρα, κάθε μέρα, αρκούν. Ελέγξετε τα χρόνια προβλήματα υγείας: Ακολουθείτε πιστά τις οδηγίες του γιατρού σας σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση χρόνιων παθήσεων όπως ο διαβήτης, η υψηλή αρτηριακή πίεση και η κατάθλιψη. Φροντίζοντας επιμελώς την υγεία σας, προστατεύετε ταυτόχρονα και τη μνήμη σας.
Αναζητήστε εγκαίρως βοήθεια: Αν πιστεύετε ότι τα προβλήματα μνήμης έχουν αρχίσει να επηρεάζουν τις καθημερινές σας δραστηριότητες, επισκεφθείτε ένα Ιατρείο Μνήμης. Η διεπιστημονική ομάδα του Ιατρείου θα αξιολογήσει της δυσκολίες σας και θα σας βοηθήσει να τις διαχειριστείτε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η διάγνωση της Νόσου Alzheimer σε πρώιμο στάδιο είναι εφικτή και πολύτιμη!
Η ήπια γνωστική έκπτωση (mild cognitive imparaiment - MCI) είναι μια κατάσταση κατά την οποία η μνήμη, ο λόγος, την κρίση ή κάποια άλλη πνευματική λειτουργία εμφανίζουν ορατή έκπτωση, έκπτωση που παρατηρεί ο ασθενής ή το περιβάλλον του και που καταγράφεται σε σχετικά διαγνωστικά τεστ, όμως η διαταραχή δεν είναι τέτοιας έκτασης ώστε να διαταράσσεται η καθημερινή λειτουργικότητα του ασθενούς. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για ένα ενδιάμεσο στάδιο ανάμεσα στην αναμενόμενη φυσιολογική έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών που συνεπάγονται τα γηρατειά και στην άνοια.
Δεδομένου ότι για τη διάγνωση της άνοιας βασική προϋπόθεση είναι τα ίδια προβλήματα να προκαλούν έκπτωση της λειτουργικότητας του ασθενούς, θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει την ήπια γνωστική έκπτωση ως μια πρώιμη μορφή άνοιας; Τα στατιστικά δεδομένα δείχνουν ότι οι ασθενείς με ήπια γνωστική έκπτωση έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν νόσο Αλζχάιμερ, ιδίως όταν το πρόβλημά τους αφορά στη μνήμη. Όμως, αυτό δεν σημαίνει πως όλοι οι ασθενείς με ήπια γνωστική έκπτωση θα φτάσουν στην άνοια. Για να μιλήσουμε με αριθμούς, κάθε χρόνο 1-2% των ηλικιωμένων αναπτύσσει άνοια. Όταν κάποιος πάσχει από ήπια γνωστική έκπτωση, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 6-15%.
Ποιά είναι τα συμπτώματα της ήπιας γνωστικής έκπτωσης;
Οι ασθενείς με ήπια γνωστική έκπτωση ξεχνούν περισσότερα πράγματα απ' ότι παλιά και η διαφορά αυτή είναι παρατηρήσιμη και από το περιβάλλον τους. Δυσκολεύονται να ανακαλέσουν ονόματα προσώπων, ξεχνούν ραντεβού, χάνουν εύκολα τον ειρμό της σκέψης τους σε μια συζήτηση, δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν την υπόθεση μιας ταινίας ή ενός βιβλίου, δυσκολεύονται να πάρουν σοβαρές αποφάσεις, η κρίση τους είναι επισφαλής, γίνονται έντονα παρορμητικοί. Ταυτόχρονα, συχνά συνυπάρχει άγχος, κατάθλιψη ή απάθεια και ενίοτε εύκολος εκνευρισμός που μπορεί να φτάσει έως και του σημείου της επιθετικότητας.
Ποιοί κινδυνεύουν;
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος απαντάται στα άτομα προχωρημένης ηλικίας και σε όσους φέρουν ένα γονίδιο που αποκαλείται APOE-4. Να διευκρινίσουμε και πάλι πως ούτε όλοι οι ηλικιωμένοι θα αναπτύξουν ήπια γνωστική έκπτωση, ούτε όλοι όσοι φέρουν το γονίδιο ΑΡΟΕ-4. Λιγότερο σαφείς ενδείξεις κινδύνου υπάρχουν για τους διαβητικούς, τους καταθλιπτικούς, τους καπνιστές, τους υπερτασικούς, όσους δεν ασκούνται καθόλου και όσους έχουν αυξημένη χοληστερίνη.
Επίσης από ήπια γνωστική έκπτωση κινδυνεύουν και όσοι πάσχουν από άπνοια ύπνου, μια νόσο κατά την οποία η αναπνοή σταματά κατά τη διάρκεια της νύχτα για να ξαναξεκινήσει με έναν θόρυβο που μοιάζει με βροντώδες ροχαλητό. Η άπνοια ύπνου βελτιώνεται με την διακοπή του καπνίσματος, την απώλεια βάρους και την χρήση μιας ειδικής συσκευής κατά τη διάρκεια του ύπνου. Έχουν αναφερθεί αρκετές περιπτώσεις ήπιας γνωστικής έκπτωσης που αναπτύχθηκε στα πλαίσια άπνοιας ύπνου και οι οποίες βελτιώθηκαν σημαντικά με την αντιμετώπιση της άπνοιας.
Υπάρχει θεραπεία;
Προς το παρόν δεν έχει αναπτυχθεί κάποια ειδική θεραπεία για την ήπια γνωστική έκπτωση. Παρότι αρκετοί γιατροί συνηθίζουν να συνταγογραφούν τα φάρμακα που χορηγούνται στη νόσο Αλζχάιμερ (κυρίως δονεπεζίλη), ιδίως όταν η ήπια γνωστική έκπτωση αφορά στη μνήμη (οπότε οι πιθανότητες να εξελιχθεί σε άνοια είναι αυξημένες), έρευνες έχουν δείξει πως τα αντιανοϊκά φάρμακα προσδίδουν ένα όφελος, όμως αυτό είναι παροδικό (διαρκεί λιγότερο από 3 έτη).
Η σοφότερη θεραπευτική προσέγγιση είναι να αντιμετωπιστούν όλες εκείνες οι καταστάσεις που αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση ήπιας γνωστικής έκπτωσης και άνοιας. Και παρότι για την ηλικία και τα γονίδια μας δεν μπροούμε να κάνουμε πολλά πράγματα, μπορούμε να κάνουμε αρκετά για τα αγγεία μας: να ελέγξουμε το ζάχαρό μας, την πίεσή μας, τις χοληστερίνες μας, να κόψουμε το τσιγάρο και να ασκούμαστε τακτικά.
Τέλος, παρότι υπάρχει ένας ...αστικός μύθος που θέλει το μυαλό μας να πρέπει να ακονίζεται για να μην τεμπελιάσει, οι έρευνες που έχουν γίνει ως τώρα δεν έχουν καταφέρει να επιβεβαιώσουν ότι η πνευματική εξάσκηση βοηθά στην πρόληψη της άνοιας.
